SIBO. Jak rozpoznać i leczyć zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego? 0
SIBO. Jak rozpoznać i leczyć zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego?

SIBO czyli przerost bakteryjny w jelicie cienkim (ang. Small intestinal bacterial overgrowth syndrom) stał się ostatnio szczególnie często omawianym tematem w kontekście dolegliwości jelitowych. Zajmiemy się tym zagadnieniem, a przy okazji wspomnijmy również o innych manifestacjach przerostu mikroorganizmów czyli o IMO (nieprawidłowej ilości  archeonów) oraz SIFO (nadmiernym rozroście grzybiczym w jelicie cienkim). Co łączy te wszystkie stany?

Sprawdź naszego ebooka o SIBO

Warto zdać sobie sprawę z tego, że żyjemy w morzu wszelkich drobnoustrojów i ten fakt wcale nie jest dla nas niekorzystny. Przystosowaliśmy się do tego przez wieki i z niektórymi drobnoustrojami zawarliśmy nie tylko pakt o nieagresji, ale czasem nawet o ścisłej współpracy.

Drobnoustroje znajdują się praktycznie w całym przewodzie pokarmowym człowieka, począwszy od jamy ustnej, a skończywszy na końcówce jelita grubego. Mamy je również na skórze i w każdej innej niszy naszego ciała.

Różnice w składzie i ilości tych drobnoustrojów zależą przede wszystkim od środowiska, jakie im tworzymy. Z tego powodu jelito grube jako najbardziej przyjazne mikrobom gości ich największą ilość. Ale są takie mikroorganizmy, które nie boją się wyzwań i np. Helicobacter pylori zamieszkuje niegościnny żołądek, a archeony są organizmami o ekstremalnej odporności na warunki środowiskowe. Również w jelicie cienkim zamieszkują mikroorganizmy, mimo iż warunki są tam niekorzystne. Jest ich po prostu dużo mniej niż w jelicie grubym.

Zespół SIBO charakteryzuje się wzrostem ilości bakterii w początkowym odcinku jelita cienkiego – powyżej 103 na 1 ml treści jelitowej. Może też wystąpić, gdy w jelicie cienkim pojawią się bakterie nietypowe dla tego miejsca.

Czynniki powodujące zaburzenie składu, miejsca bytowania i ilości drobnoustrojów

Przyjrzyjmy się teraz czynnikom, które mogą być przyczyną zmian w mikrobiomie. To właśnie o ich poprawę należy zadbać, żeby wyeliminować problem. Nie możemy w końcu całe życie walczyć z bakteriami za pomocą antybiotyków czy ziół przeciwdrobnoustrojowych. Leczenie przyczynowe to bowiem przywrócenie równowagi. Co to oznacza i jakie czynniki odpowiadają za równowagę w składzie mikrobioty?

  1. To właściwa kwasowość soku żołądkowego warunkuje prawidłowe pH w jelitach, a co za tym idzie – regulację populacji drobnoustrojów. Problemy z kwasem mogą wynikać m.in. z chorób przewlekłych i niedoborów pokarmowych czy być następstwem przyjmowanych przez nas leków.
  2. Kolejnymi elementami, ważnymi z punktu widzenia regulacji mikrobioty, są soki trawienne: trzustkowe, wątrobowe i jelitowe. Przy niedomaganiu trzustki, wątroby czy komórek jelitowych środowisko może się zmienić i równowaga zostanie zachwiana.
  3. Do rozwoju SIBO może przyczynić się także niedobór immunoglobuliny A, której zadaniem jest np. hamowanie przylegania komórek bakteryjnych do powierzchni błony śluzowej, aglutynacja komórek bakteryjnych, adsorbowanie antygenów pokarmowych oraz neutralizacja wirusów, toksyn i enzymów wytwarzanych przez drobnoustroje.
  4. Różnego rodzaju choroby powodują zaburzenia w perystaltyce jelit, co zmienia szybkość przesuwania się treści pokarmowej. Także nieprawidłowy rytm posiłków, m.in. zbyt częste jedzenie czy ciągłe podjadanie między posiłkami, będzie wpływał na motorykę jelit.
  5. Problem może też wystąpić przy uszkodzeniu naturalnej zastawki między jelitem cienkim a grubym – tzw. zastawki Bauchina. Naturalnie ma ona zapobiegać cofaniu się drobnoustrojów do jelita cienkiego. Przy jej uszkodzeniu treść jelita grubego może się cofać do jelita cienkiego. Także bakterie jelita grubego mają ułatwioną migrację wsteczną.

Dlaczego mikroorganizmy w jelicie cienkim nam szkodzą?

Jelito cienkie i grube różnią się budową swoich ścian. Jelito grube nie jest już praktycznie miejscem wchłaniania składników odżywczych, przez co jego ściany mogą być bardziej „zamknięte”. Z tego powodu jest też nieco odporniejsze na różnego rodzaju związki chemiczne, znajdujące się w resztkach pokarmowych, oraz metabolity produkowane przez drobnoustroje.

Jelito cienkie to miejsce, w którym organizm zaprojektował różnego rodzaju „drzwi” dla substancji, których potrzebuje do funkcjonowania: węglowodanów, tłuszczy, białek, witamin i mikroelementów. Jednocześnie musiał ustawić „strażników” strzegących nas przed toksynami i drobnoustrojami patogennymi, które wraz z jedzeniem dostają się do organizmu.

Mikroorganizmy, które znajdą się w nadmiarze w jelicie cienkim, nie muszą nawet być patogenami, żeby ich obecność była dla nas niewłaściwa. Każdy drobnoustrój wytwarza bowiem różnego rodzaju metabolity – produkty swojej przemiany materii – i to właśnie one mogą drażnić nasz jelitowy układ nerwowy i odpornościowy, ale też wchłaniać się do krwioobiegu i działać na cały nasz organizm. Metabolity te zaburzają ponadto trawienie i wchłanianie potrzebnych nam składników odżywczych, czego skutkiem mogą być niedobory i w następstwie osłabienie gospodarza. Nadmierna ilość gazów powoduje wzdęcia i zaburzenia perystaltyki. Do tego układ odpornościowy reaguje stanem zapalnym.

Objawy SIBO (lub IMO) i ich diagnozowanie

Objawy SIBO są niespecyficzne, co oznacza, że podobne występują w wielu innych chorobach. Należą do nich między innymi:

  • biegunka,
  • utrata masy ciała i niedożywienie,
  • bóle brzucha,
  • wzdęcia i gazy,
  • niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i witaminy B12,
  • hipoalbuminemia,
  • obrzęki,
  • rumień guzowaty,
  • wysypki skórne,
  • zapalenie wątroby i jej stłuszczenie,
  • zapalenie nerek.

Oczywiście nie u każdego z pacjentów wystąpią wszystkie objawy. SIBO należy najpierw potwierdzić. Jako że badanie treści jelitowej jest trudne i inwazyjne, to zastąpiono je testem oddechowym. Bada on stężenie wodoru i metanu w wydychanym powietrzu – są to bowiem gazy niewytwarzane przez komórki człowieka. Testy te oczywiście nie są niezawodne, mogą być fałszywie dodatnie i fałszywie ujemne. Rozpatrujemy je w związku z tym tylko łącznie ze stanem klinicznym pacjenta.

Jakie są kierunki leczenia zmian typu SIBO/IMO?

Najwcześniejszą interwencją, jaką podejmują lekarze, jest działanie przeciwbakteryjne za pomocą antybiotyków, czasem również za pomocą ziół przeciwdrobnoustrojowych. Jeśli jednak nie zastanowimy się nad przyczyną powstania problemu i to nią się nie zaopiekujemy, efekt może być krótkotrwały.

Inne działania ukierunkowane są na ulżenie pacjentowi i należą do nich specjalistyczne diety, które mają ograniczyć bakteriom tymczasowo dostęp do pożywienia. Jest wtedy szansa na zmniejszenie ilości wytwarzanych gazów i metabolitów bakteryjnych. Jednak nie jest to plan na całe życie, bo skutkowałoby to zagłodzeniem również i gospodarza.

Czasami u pacjenta sprawdzą się niektóre szczepy probiotyczne, zwłaszcza te, które wzmacniają barierę jelitową oraz neutralizują toksyny bakteryjne.

Właściwym kierunkiem działania wydaje się przede wszystkim regulacja pracy samego przewodu pokarmowego i maksymalne możliwe przywrócenie jego właściwych funkcji. Pomóc mogą w tym interwencje niefarmakologiczne, takie jak regulacja trybu życia, a więc:

  • minimalizacja stresu i regenerujący sen – zgodny z zegarem dobowym,
  • odpowiednia dawka aktywności fizycznej,
  • regularność i jakość spożywanych posiłków,
  • odpowiednie nawodnienie.

Ponadto pomóc nam mogą ziołowe preparaty poprawiające wydzielanie soków trawiennych, usprawniające perystaltykę układu pokarmowego i znoszące nadmierne napięcia w nim powstałe. Szczególnie pomocne mogą być również zioła wzmacniające barierę jelitową i działające przeciwzapalnie, takie jak np. Cemmunix Herbal.

Podsumowując, należy podkreślić, że samo w sobie SIBO czy IMO są tylko objawem. Jest to po prostu wynik wcześniejszych zaburzeń w przewodzie pokarmowym i trzeba się skupić na ich znalezieniu i wyeliminowaniu. Bardzo ważnym instrumentem w tym kierunku jest przede wszystkim dokładny wywiad przeprowadzony przez lekarza.

Bibliografia:

  1. J. Daniluk, Postępowanie w zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego.
  2. J. Gąsiorowska, M. Czerwionka-Szaflarska, Small intestinal bacterial overgrowth syndrome and irritable bowel syndrom.
  3. A. R. Khalighi, M. R. Khalighi, R. Behdani, J. Jamali, A. Khosravi, Sh. Kouhestani, H. Radmanesh, S. Esmaeelzadeh, N. Khalighi, Evaluating the efficacy of probiotic on treatment in patients with small intestinal bacterial overgrowth (SIBO) – A pilot study.

Komentarze do wpisu (0)

Kategorie
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium