Lawenda – na lepszy sen, uspokojenie i dobry nastrój! 0
Lawenda – na lepszy sen, uspokojenie i dobry nastrój!

Lawenda – na lepszy sen, uspokojenie i dobry nastrój!

Kwiaty lawendy najczęściej kojarzą się z pięknym zapachem i urokliwą Prowansją… Jednak walory estetyczne, pobudzające zmysły to nie jedyne ich zalety! Lawenda znana jest już od wieków za sprawą swoich licznych właściwości prozdrowotnych. Ceni się ją zwłaszcza za działanie uspokajające i nasenne, a także zdolność łagodzenia stanów lękowych. Jak stosować i dawkować lawendę, aby przysłużyć się swojemu zdrowiu?

Lawenda – aromatyczna i pięknie kwitnąca roślina 

Ten niewysoki i niezwykle aromatyczny półkrzew należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae) i osiąga zwykle około 20-60 cm wysokości. Lawenda charakteryzuje się wąskimi, silnie owłosionymi liśćmi i fioletowo-niebieskimi lub szaro-brunatnymi kwiatami oraz mocnym zapachem.

Pochodzenie rośliny nie jest do końca znane. Lawenda wywodzi się najprawdopodobniej z Wysp Kanaryjskich lub Persji i już w czasach starożytnych pojawiła się w basenie Morza Śródziemnego. Dziś uprawia się ją niemalże w całej Europie, także w Polsce.

Lawenda swoją nazwę zawdzięcza prawdopodobnie łacińskiemu słowu lavo (lavare), oznaczającemu myć/kąpać się. Starożytni Grecy i Rzymianie używali bowiem kwiatów lawendy do odświeżających kąpieli. Z kolei woda lawendowa jest niezwykle popularna w Wielkiej Brytanii od drugiej połowy XX wieku i to właśnie dzięki Anglikom lavender water stała się znana na całym świecie. Co ciekawe, o wodzie pozostałej po procesie destylacji olejku z lawendy pisali także Hildegarda z Bingen i Paracelsus. Już w średniowieczu woda lawendowa służyła jako skuteczny środek uspokajający.

Wyróżnia się ponad 30 gatunków i kilkaset odmian lawendy!

Kwiaty lawendy oraz pozyskiwany z nich olejek na szeroką skalę wykorzystuje się w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Najczęściej w tych celach używa się odmiany lawendy wąskolistnej, nazywanej również lawendą lekarską (Lavandula angustifolia Miller/Lavandula officinalis Chaix). Z kolei do produkcji perfum wykorzystuje się lawendę szerokolistną (Lavandula latifolia Medikus).

Dobroczynna moc kwiatów lawendy

Lawenda pozyskiwana jako surowiec leczniczy powinna być zbierana w początkowej fazie rozkwitu - na przełomie lipca i sierpnia, gdy kwiaty są jeszcze w pączkach. Zbiory suszy się w zacienionym i przewiewnym miejscu w temperaturze poniżej 35°C, a następnie przechowuje w szczelnie zamkniętym opakowaniu z dala od światła i wilgoci.

Kwiaty lawendy i olejek lawendowy mają wiele prozdrowotnych właściwości. Od lat znajdują zastosowanie jako środki na uspokojenie i problemy ze snem. Działają także dobroczynnie na psychikę.

Jakie składniki znajdziemy w kwiatach lawendy? Zawierają około 3% olejku eterycznego, 12% fenolokwasów (kwasu rozmarynowego), flawonoidy (luteolinę), fitosterole, garbniki, triterpeny (kwas oleanolowy i kwas ursolowy), antocyjany, procyjanidyny oraz kumaryny (herniaryna, kumaryna i umbeliferon).

Kwiaty lawendy oprócz właściwości uspokajających i nasennych, usprawniają także procesy trawienne i wspomagają łagodzenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Ususzone kwiaty lawendy regulują i usprawniają pracę układu pokarmowego. Wykazują właściwości przeciwskurczowe, dzięki czemu przywracają prawidłową perystaltykę dróg żółciowych i jelit. Kwiaty lawendy aktywizują wytwarzanie żółci i pobudzają wydzielanie soku żołądkowego oraz eliminują wzdęcia.

Kwiaty lawendy regulują skład mikrobioty jelitowej i blokują nadmierny rozrost bakterii patogennych. Są pomocne w minimalizowaniu bolesnych dolegliwości brzucha oraz eliminowaniu kolki jelitowej.

Olejek lawendowy dobry nie tylko na sen!

Olejek lawendowy chararakteryzuje się dużo większą siłą niż kwiaty lawendy. Jego składniki oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), dzięki czemu minimalizują stan napięcia nerwowego i uczucie niepokoju oraz ułatwiają zasypianie.

Zawartość olejku z lawendy, wykorzystywanego w celach leczniczych, została szczegółowo określona w Farmakopei Polskiej VIII i w Farmakopei Europejskiej.

Olejek powinien być płynną i jasnożółtą lub całkowicie bezbarwną cieczą oraz cechować się  specyficznym zapachem. W jego składzie powinny znajdować się: octan linalylu (25-46%), linalol (20-45%), octan lawendulylu (<0,2%), lawandulol (<0,1%), kamfora (>1,2%), limonen  (>1%), terpinen-4ol (0,1–6,0%), eukaliptol (< 2,5%) i α-terpineol (> 2,0%). W składzie olejku z lawendy znajduje się także: kwas propionowy, kwas kapronowy, kwas p-kumarowy i kwas izobutyrowy oraz seskwiterpeny (kadinen i kariofilen ).

Ze względu na swój charakterystyczny zapach olejek lawendowy jest częstym składnikiem kosmetyków, perfum i wód kolońskich.

Olejek lawendowy zwykle otrzymuje się poprzez destylację parą wodną. Na jego skład i zawartość substancji czynnych wpływają m.in.: rodzaj i czas destylacji oraz odmiana wykorzystanej lawendy, a także miejsce pochodzenia, warunki wzrostu i rozwoju rośliny. Choć różnice w składzie olejku z lawendy nie mają istotnego znaczenia w lecznictwie, to w przemyśle kosmetycznym (zwłaszcza w przypadku perfum) warunkują przydatność olejku!

Pozyskiwany z lawendy olejek wykazuje miejscowe działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, a także antyseptyczne i dezodorujące.

Olejek z lawendy wykazuje skuteczne działanie wobec wielu szczepów bakterii chorobotwórczych, także tych opornych na antybiotyki. Blokuje rozrost między innymi bakterii coli, laseczki siennej i pałeczki ropy błękitnej. Olejek działa również moczopędnie i napotnie, a także wspomaga łagodzenie bolesnych dolegliwości reumatycznych i artretyzmu.

Znane jest także działanie olejku zapobiegające powstawaniu zmian trądzikowych i cellulitu oraz łojotokowemu zapaleniu mieszków włosowych.

Olejek lawendowy służy także do aromatyzowania kosmetyków: płynów do kąpieli, żeli pod prysznic, kremów i balsamów do twarzy oraz szamponów. Stosuje się go także jako dodatek zapachowy w detergentach i środkach czyszczących.

Lawenda a wyniki badań

Szereg przeprowadzonych badań potwierdziło prozdrowotne właściwości lawendy – zwłaszcza jej działanie uspokajające, nasenne i przeciwlękowe. Co ciekawe, badanie na szczurach wykazało również jej działanie przeciwdepresyjne – skuteczność olejku z lawendy była porównywalna z efektami zażywania leków typu benzodiazepin!

Inne badania kliniczne wykazały z kolei, że olejek lawendowy stosowany miejscowo skutecznie zmniejsza ból menstruacyjny oraz minimalizuje czas jego trwania.

Wciąż nie do końca poznany i wyjaśniony jest mechanizm oddziaływania lawendy na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Podejrzewa się, że odpowiada za niego linalol, który może wpływać na receptory GABA-A oraz zmniejszać uwalnianie acetylocholiny w komórkach neuronów. Warto wspomnieć, że badania przeprowadzone na ludziach z demencją starczą, polegające na wykonywaniu inhalacji z olejku lawendowego, wykazały zauważalne zmniejszenie pobudzenia oraz redukcję agresywnych zachowań i krzyków.

Dlaczego warto pić napar z kwiatów lawendy?

Napar z lawendy działa uspokajająco i relaksująco, dlatego wskazany jest przede wszystkim w przebiegu nerwicy oraz bezsenności, a także w przypadku przewlekłego stresu, stanów lękowych i uczuciu niepokoju. Co więcej, herbata z kwiatów lawendy łagodzi napięcie przedmiesiączkowe i minimalizuje uciążliwe objawy menopauzy.

Napar z kwiatów lawendy łagodzi napięcie związane z miesiączką i menopauzą oraz działa wspomagająco podczas migreny.

Herbata z lawendy polecana jest w przypadku zaburzeń trawienia i dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Można stosować ją także na poprawę apetytu zarówno u dzieci, jak i osób starszych. Sprawdzi się także przy nerwobólach oraz infekcjach układu oddechowego – lawenda bardzo często jest składnikiem aerozoli do nosa i gardła.

Kwiaty lawendy można zaparzać pojedynczo lub łączyć je z innymi ziołami, tworząc aromatyczne i zdrowotne mieszanki ziołowe.

Lawenda i przeciwwskazania do jej stosowania

Olejek lawendowy jest silną substancją czynną, dlatego nie zaleca się jego stosowania kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Nie można podawać go także osobom ze stanami zapalnymi: jelit, żołądka, wyrostka robaczkowego oraz wrzodami żołądka i krwawieniami w przewodzie pokarmowym. Przeciwwskazaniem do stosowania olejku są również poważne schorzenia wątroby oraz nerek.

Olejek z lawendy stosowany wewnętrznie może silnie podrażnić błony śluzowe układu pokarmowego, nerek, a nawet pęcherzyków płucnych!

Warto zachować ostrożność również stosując olejek zewnętrznie, może bowiem skutkować rozszerzeniem naczyń krwionośnych, zaczerwienieniem i podrażnieniem wrażliwej skóry.

Jak bezpiecznie używać i dawkować lawendę?

Lawenda według Farmakopei Polskiej VI jest surowcem leczniczym o działaniu uspokajającym, a jej zalecane dawki w formie doustnej (w naparach) to dawka jednorazowa 1 g i dobowa 3 g.

Najłatwiej jest przygotować napar z kwiatów lawendy: 1g kwiatów zalewamy szklanką wrzątku i zaparzamy przez około 15 minut. Napar można pić trzy razy dziennie lub jednorazowo przed snem, jako środek ułatwiający zasypianie. Z lawendy można przygotować również nalewkę alkoholową w proporcjach 1:3 i zażywać ją 2-3 razy dziennie na łyżeczce.

Z kolei eteryczny olejek lawendowy zaleca się zażywać 2-3 razy w ciągu dnia, w ilości czterech kropli na miodzie. Można używać go także zewnętrznie na skórę – olejek eteryczny ma działanie antyseptyczne i wspomagające łagodzenie objawów artretyzmu i reumatyzmu. Sprawdzi się także jako dodatek do kąpieli relaksującej. Około 10-12 kropel olejki należy wymieszać z olejkiem bazowym i dodać do wody.

 
 

Bibliografia:

  1. „Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy pod redakcją doc. dra hab. Aleksandra Ożarowskiego”
  2. Aleksander Ożarowski Wacław Jaroniewski „Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie”
  3. Michalina Adaszyńska-Skwirzyńska, Maria Swarcewicz „ Skład chemiczny i aktywność biologiczna lawendy lekarskiej
  4. Anna Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia, Joanna Wiśniewska „Działanie olejku lawendowego (Oleum Lavandulae) na bakterie beztlenowe”
  5. Michalina Adaszyńska, Maria Swarcewicz, Agata Markowska-Szczupak „Porównanie składu chemicznego i aktywności przeciwdrobnoustrojowej olejku eterycznego otrzymanego z różnych krajowych odmian lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia L.)”
  6. Karolina Kraśniewska, Małgorzata Gniewosz, Olga Kosakowska, Katarzyna Pobiega „Ocena składu chemicznego oraz właściwości przeciwdrobnoustrojowych olejku eterycznego z lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia L.) w powszechnie dostępnym preparacie handlowym”.
  7. Natalia Dobros „Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym”.
  8. Jadwiga Nartowska „Lawenda-nie tylko pachnidło”.
  9. https://radioklinika.pl/lawenda-dzialanie-przeciwlekowe-uspokajajace-nasenne/



 

Komentarze do wpisu (0)

Kategorie
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium