W codziennym życiu często zdarzają się nam mniejsze lub większe mechaniczne urazy, które prowadzą do powstania krwiaków, siniaków, a czasem i obrzęków. Szczególnie w okresie od wiosny do jesieni, kiedy to piękna pogoda, słońce i długie dni zachęcają nas do wzmożonej aktywności sportowej i wędrówek, ryzyko kontuzji rośnie. W takich sytuacjach z pomocą mogą przyjść nam naturalne środki, takie jak wyciąg z arniki, które skutecznie łagodzą różne dolegliwości. Dowiedz się więcej o niezwykłych właściwościach arniki i sprawdź, jak może Ci pomóc Ci. Przeczytaj nasz artykuł i odkryj naturalne sposoby na radzenie sobie z urazami!

Gatunki i obszar występowania arniki

Arnika górska (Arnica montana) jest rośliną, której działanie lecznicze jest znane od wieków. Inne jej nazwy to kupalnik górski lub pomornik. 

Ta bylina z rodziny Compositae jest najczęściej spotykana na górskich łąkach w Europie Środkowej, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce na stanowiskach naturalnych spotykamy ją bardzo rzadko i dlatego została objęta ochroną. Z tego też powodu obecnie do celów leczniczych używa się innego gatunku czyli arniki łąkowej – pochodzącej z upraw. Te dwa gatunki są równoważne pod względem zawartości substancji aktywnych i siły działania. Surowcem leczniczym są kwiaty arniki lub koszyczek arniki.

Substancje aktywne zawarte w kwiecie arniki

Arnika jest rośliną bardzo bogatą w substancje aktywne przynoszące korzyści zdrowotne. W tej chwili zidentyfikowano ich około 150. Należą do nich m.in. flawonoidy, kwasy fenolowe, olejek eteryczny, związki trójterpenowe, irydoid, cholina, betaina, karotenoidy, poliacetyleny oraz fitosterole.

Właściwości i wskazania do zewnętrznego stosowania arniki

Działanie składników czynnych arniki

Najczęściej wyciągi z arniki stosuje się zewnętrznie. Jej aktywne składniki dobrze przenikają przez naskórek i działają na skórne naczynia włosowate.

Substancje lecznicze arniki:

• wzmacniają ściany naczyń krwionośnych;
• zapobiegają przenikaniu osocza poza łożysko żylne;
• sprzyjają wchłanianiu się płynu co zmniejsza obrzęk;
• przeciwdziałają zlepianiu się płytek krwi, zapobiegając zakrzepom w naczyniach;
• działają przeciwgrzybiczo, bakteriobójczo, wirusobójczo i przeciwpierwotniakowo;
• działają ściągająco;
• działają przeciwzapalnie;
• przyspieszają gojenie się ran;
• zmniejszają blizny powstałe w wyniku urazu.

Wskazania do stosowania arniki zewnętrznie

Wyciągi płynne, maści, żele i inne postacie leków do stosowania zewnętrznego zawierające wyciągi z arniki możemy polecić na:

• stłuczenia i obrzęki;
• trądzik zwykły i różowaty;
• trądzik posterydowy;
• teleangiektazje i krwiaki;
• owrzodzenia, liszaje i czyraki;
• stany zapalne po ukąszeniach owadów;
• łuszczyca;
• łojotok;
• odparzenia i odleżyny;
• oparzenia I i niewielkie II stopnia;
• stany zapalne stawów;
• owrzodzenie żylakowate;
• zakrzepowe lub zarostowe zapalenie żył.

Przeciwwskazania do stosowania arniki zewnętrznie

Jako, że składniki wyciągu z arniki mają pewne i skuteczne działanie, to u osób wrażliwych mogą wywołać uczulenie. Jednak praktyka i badania pokazują, że efekt przeciwzapalny surowca łagodzi ewentualny efekt alergizujący. Istnieją jednak przeciwwskazania do jej zastosowania i są to np.:

• ostre zapalenie skóry;
• rany krwawiące;
• oparzenia III stopnia;
• bardzo rozległe otarcia naskórka.

Czy arnikę można stosować doustnie?

Działanie wewnętrzne ekstraktów z arniki

Tradycyjnie wyciągi z arniki podawano także doustnie. Efekty jej działania po podaniu wewnętrznym to m.in.:

• nieznaczne zwiększenie wytwarzania soku żołądkowego i żółci;
• działanie moczopędne;
• działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie;
• zwiększenie wydolności mięśnia sercowego i objętości wyrzutowej serca;
• poprawa krążenia krwi w kończynach i mózgu;
• działanie przeciwzapalne w obwodowych naczyniach żylnych i w naczyniach mózgowych;
• uszczelnienie naczyń krwionośnych;
• działanie przeciwzakrzepowe i przeciwmiażdżycowe;
• usprawnienie przepływu limfy;
• zmniejszenie szumów usznych i zawrotów głowy.

Wskazania do stosowania arniki doustnie

Ze względu na powyższe działania, arnikę stosowano wewnętrznie w takich problemach zdrowotnych jak:

• zaburzenia pamięci;
• szum w uszach i zawroty głowy;
• mroczki po schylaniu się;
• zapalenie żył, zakrzepy, zatory, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych;
• obrzęki;
• zaburzenia wieńcowego i mózgowego krążenia krwi;
• tzw serce starcze i postępujące osłabienie mięśnia sercowego na tle miażdżycowym;
• bóle kostne i stawowe;
• nerwobóle;
• żylaki odbytu.

Działania uboczne po stosowaniu wewnętrznym zbyt dużych dawek ekstraktów z arniki

Współcześnie arnikę wewnętrznie stosuje się o wiele rzadziej, bo przy tak dużej sile działania występowały u chorych działania uboczne. Zdarzało się to zwykle po podaniu zbyt dużych dawek, ale zaleca się ostrożność – bo jak wiadomo różna jest nasza wrażliwość. Do tych niepożądanych efektów należały:

• ból głowy i karku;
• pieczenie i ból przełyku i brzuchu;
• nudności, wymioty i biegunka;
• bóle i pieczenie dróg moczowych, krwiomocz;
• rzadko osłabienie pracy serca i osłabienie wydolności oddechowej;
• zwężenie źrenic.

Przeciwwskazania do stosowania arniki doustnie

Do przeciwwskazań w stosowaniu wewnętrznym wyciągów z arniki należy także:

• stan zapalny żołądka i jelit;
• krwawienia w przewodzie pokarmowym;
• stany pozawałowe;
• leczenie strofantyną i glikozydami naparstnicy;
• ciąża (powoduje skurcze macicy).

Jak stosować kwiat arniki?

Najprostszym wykorzystaniem kwiatu arniki jest przygotowanie naparu lub odwaru.  Aby to zrobić, należy użyć 1 łyżeczkę surowca na około 200 ml wody. Takim ekstraktem możemy płukać jamę ustną, gardło, włosy lub przemywać okolice intymne.

Gotowa nalewka z kwiatu arniki może służyć w rozcieńczeniu do okładów i przemywań, a nierozcieńczona do pędzlowania np. zmian ropnych.

Najwygodniejsze do używania zewnętrznego są maści i żele z wyciągami z arniki. Są też one często wzbogacone w inne składniki roślinne (np. kasztanowiec, ruszczyk, hesperydynę, diosminę). Zarówno  same ekstrakty z arniki, jak i produkty wieloskładnikowe są bardzo polecane dla zdrowia naczyń krwionośnych i limfatycznych.