Mało kto zdaje sobie sprawę, że obecny bardzo często w naszych miastach, przy drogach i w parkach kasztanowiec jest uważany za bardzo cenną roślinę leczniczą oraz miododajną, niestety to także roślina zagrożona wymarciem. Okazuje się bowiem, że choć jest często uprawiany, to zaczyna być coraz rzadszy na stanowiskach naturalnych. Nie jest on też dla naszego kraju rdzenną rośliną. To neofit czyli roślina przywleczona z Półwyspu Bałkańskiego, ale od dawna w Polsce zadomowiona. Sprawdźmy jakie działanie lecznicze posiada kasztanowiec i jak może wspierać nasz układ krążenia.

Botanika

Kasztanowiec to drzewo o gęstej koronie. Jego kwiatostany są duże i wzniesione, a kwiaty są białe i nakrapiane różowymi kropkami. To właśnie odmiana o białych kwiatach ma znaczenie lecznicze, choć w hodowli spotkać można różne kolory kwiatów: żółte, różowe i czerwone. Owoc kasztanowca jest znany praktycznie każdemu. W zielonej kolczastej torebce znajduje się pięknie błyszczące brązowe nasienie kasztanowca z charakterystyczną matową plamą w kolorze jasnobrązowym lub szarobrązowym. Zarówno kwiat jak i owoc, a do tego również kora kasztanowca stanowią surowiec leczniczy.

Składniki lecznicze obecne w korze kasztanowca

W korze kasztanowca dominuje eskulina. To hydroksykumaryna o potwierdzonych właściwościach leczniczych takich jak:

• pozytywny wpływ na uszczelnianie naczyń krwionośnych;
• ochronne działanie przeciw promieniowaniu UV;
• wzmacnianie ściany naczyń krwionośnych przez hamowanie rozkładu kwasu hialuronowego i kolagenu;
• pozytywny wpływ na krążenie krwi w drobnych naczyniach krwionośnych.

Towarzyszącymi eskulinie składnikami kory kasztanowca są również garbniki. Dzięki ich działaniu  przeciwzapalnemu, przeciwkrwotocznemu i przeciwbakteryjnemu sprawdza się stosowanie wyciągów z kory w nieżytach układu pokarmowego, biegunkach, owrzodzeniach jelita grubego oraz leczeniu drobnych krwawień w przewodzie pokarmowym.

Składniki lecznicze kwiatów kasztanowca

Kwiat kasztanowca jest bogaty przede wszystkim we flawonoidy, związki kumarynowe (w tym eskulinę) oraz saponiny (escynę). Dzięki temu jego stosowanie uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne. Herbatka z kwiatów kasztanowca będzie dobrym środkiem przy stanach zapalnych żył, hemoroidach czy obrzękach. Można również użyć naparu do przygotowania gojących okładów na niewielkie odmrożenia i oparzenia.

Niedojrzałe owoce kasztanowca jako ważny surowiec leczniczy

Bogactwem niedojrzałych owoców kasztanowca jest mieszanina saponin trójterpenowych zwana escyną. Do tego w surowcu znajdziemy flawonoidy, karotenoidy i garbniki. Z owoców przygotowuje się etanolowy wyciąg czyli Intractum Hippocastani. Stosowany on jest przy przewlekłej niewydolności żylnej. Łagodzi obrzęki, ciężkość nóg, ból, świąd oraz skurcze łydek.

Liść kasztanowca – surowiec rzadziej używany

Ten surowiec zawiera także escynę, flawonoidy i kumaryny, stąd ma podobne wskazania jak ekstrakty z innych części kasztanowca. Jednak liść kasztanowca jest bogaty także w witaminę K1 i dlatego może nieco zwiększyć krzepliwość krwi. Jest zatem przeciwwskazany u pacjentów przyjmujących leki przeciwkrzepliwe, Inne części rośliny nie wykazują takiego działania.

Wyciągi z kasztanowca w lekach

Wyciągi z kory kasztanowca zawierające esculinę oraz Intractum Hippocastani i wyciągi z kasztanowca zawierające escynę są od dawna stosowane w lecznictwie. Znajdują one zastosowanie w:

• leczeniu stanów zapalnych naczyń krwionośnych;
• leczeniu zaburzeń krążenia żylnego (np. żylaki podudzi i hemoroidy);
• leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej;
• zapobieganiu i leczeniu obrzęków po operacjach i urazach;
• leczeniu zaburzeń krążenia mózgowego, które mogły powstać w wyniku zapalenia lub obrzęku mózgu oraz po udarze czy urazie głowy;
• zapobieganiu zakrzepowemu zapaleniu żył po operacjach.

Interakcje kasztanowca z lekami

W przypadku kasztanowca należy mieć na uwadze ewentualne interakcje z lekami. Nie ma na to mocnych dowodów naukowych, ale zaleca się ostrożność u pacjentów stosujących antybiotyki aminoglikozydowe, leki przeciwzakrzepowe, digoksynę i cefalosporyny.

Przeciwwskazania do stosowania kasztanowca

Wyciągów z kasztanowca nie rekomenduje się dzieciom poniżej 12. roku życia. Nie ma też oczywiście badań na kobietach w ciąży. Z tego powodu należy przed stosowaniem preparatów ziołowych najpierw porozmawiać o tym z lekarzem prowadzącym ciążę. Istnieją także jak zawsze osoby, które mogą być nadwrażliwe na substancję czynną, czego niestety nie da się przewidzieć wcześniej. Nie podajemy kasztanowca także osobom z niewydolnością nerek.

Efekty uboczne w czasie terapii wyciągami z kasztanowca

Jeśli bywają po ekstraktach z kasztanowca działania niepożądane to są łagodne i rzadkie. Należy do nich reakcja uczuleniowa i niewielkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Podsumowanie

Kasztanowiec jest rośliną o udowodnionym badaniami działaniu leczniczym. Jego właściwości wykorzystywane są w medycynie już od dawna. Jest on cennym uzupełnieniem kuracji poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego. Warto o nim pamiętać, gdyż w dzisiejszych czasach nasz siedzący tryb życia i nawyki dietetyczne powodują częste występowanie choroby żylakowej czy hemoroidalnej.