Biotyna, inaczej witamina B7, a jeszcze inaczej witamina H, jest witaminą rozpuszczalną w wodzie. Występuje sama lub w towarzystwie innych witamin i minerałów w polecanych dla zdrowia skóry i włosów preparatach. Przyjrzyjmy się zatem, czy faktycznie dobrze na nie wpływa i czy jest to jedyne wskazanie dla suplementacji tej witaminy.

Źródła biotyny

Jako że człowiek i inne ssaki nie syntetyzują biotyny w swoich organizmach, to muszą dostarczać ją w codziennej diecie. Jej naturalna działająca forma to D-biotyna. Obecna jest ona w dużych ilościach w podrobach, np. w wątrobie i nerkach. Znajdziemy ją także w mleku, żółtku, orzechach włoskich, kalafiorze, rodzynkach, drożdżach, świeżym grochu oraz mące sojowej. Co ciekawe, produkują ją także nasze bakterie jelitowe obecne w jelicie grubym i może ona się stamtąd łatwo wchłaniać przez odpowiednie przenośniki obecne w komórkach tego jelita, czyli kolonocytach.

Czy grożą nam niedobory biotyny?

Problemy z niedoborem biotyny nie powinny być częste przy zachowaniu zdrowej,odżywczej diety. Jeśli mamy zdrowy mikrobiom jelitowy, to bakterie też będą nam jej dostarczać. 

Biotyna jest w pokarmach związana z białkami, więc konieczne jest jej uwolnienie z tego połączenia przy pomocy enzymów proteaz żołądkowo-jelitowych. Jak więc widzimy, dobra dieta, zdrowy mikrobiom i prawidłowe trawienie to warunki konieczne do tego, żeby tej witaminy nam nie brakowało.

Istnieją rzadkie choroby genetyczne, takie jak niedobór enzymu biotynidazy lub niedobór enzymu syntetazy holokarboksylazowej, w których chorzy muszą do końca życia przyjmować wysokie dawki biotyny w formie leków.

Działanie biotyny w naszym organizmie

Biotyna jest koenzymem dla innych enzymów, co warunkuje ich prawidłowe działanie. 

Obecność biotyny w pożywieniu jest więc ważna, ponieważ:

• warunkuje prawidłowy wzrost komórek;
• wpływa na ekspresję genów i syntezę DNA;
• zapewnia homeostazę glukozy (stymuluje glukokinazę do zwiększonej syntezy glikogenu w wątrobie, wpływa na wydzielanie insuliny w trzustce, oddziałuje z komórkowymi transporterami glukozy);
• w naszych mitochondriach, czyli centrach energetycznych komórki, zachodzą reakcje, które wymagają właśnie obecności biotyny;
• jest niezbędna do przebiegu różnych procesów przemiany materii, uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych, współdziała w przemianie aminokwasów i cukrów;
• uczestniczy z witaminą K w syntezie protrombiny;
• wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry, włosów, zapobiega siwieniu i łysieniu.

Kiedy potrzebna jest suplementacja biotyny?

Zwiększone zapotrzebowanie na biotynę występuje:

• u ludzi starszych, kobiet karmiących piersią i sportowców;
• w chorobach takich jak łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt, u dorosłych z erytrodermią złuszczającą;
• przy długotrwałym żywieniu pozajelitowym;
• w cukrzycy;
• przy alkoholowej marskości wątroby;
• w neuropatiach;
• przy hemodializach;
• w przebiegu fenyloketonurii;
• przy niedoborach kwasu solnego lub przyjmowaniu leków, które ten niedobór wywołują (np. leki IPP);
• przy problemach z dysbiozą jelitową, a także w stanach po resekcji jelita i zespole krótkiego jelita;
• przy występowaniu chorób genetycznych takich jak niedobór enzymu biotynidazy oraz mutacja genu syntetazy karboksylazy i niedoborach karboksylaz;
• przy używaniu niektórych leków, np. środków zobojętniających kwas solny;
• niektórych antybiotyków (tetracykliny, aminoglikozydy i chloramfenicol), leków stosowanych w przypadku padaczki (fenytoina, prymidon, fenobarbital, kwas walproinowy, karbamazepina), leków stosowanych w chemioterapii, wysokich dawkach kwasu pantotenowego;
• przy stosowaniu wysokich dawek kwasu alfa liponowego, bo kompetencyjnie przez podobieństwo strukturalne zaburza on działanie enzymów zależnych od biotyny.

Warto wiedzieć, że ilość biotyny zmniejsza spożywanie niedogotowanego białka, zawiera ono bowiem awidynę wiążącą biotynę.

Jak mogą objawiać się niedobory biotyny?

Możemy podejrzewać u siebie niedobory witaminy H, gdy zauważymy:

• utratę apetytu, anoreksję;
• nastrój depresyjny, zmęczenie, bezsenność i osłabienie;
• zapalenie języka;
• zapalenie spojówek;
• łagodną anemię, podwyższone stężenie cholesterolu we krwi;
• wypadanie włosów, łamliwość i pękanie paznokci;
• suchą skórę, łuszczące się czerwone wykwity na skórze w okolicach oczu, nosa, ust, genitaliów, złuszczające zapalenie skóry o niewielkiej intensywności;
• łojotokowe zapalenie skóry;
• ciemieniuchę;
• osłabienie odporności;
• bóle mięśni, drętwienie i mrowienie kończyn, neuropatie obwodowe (mózg oszczędza biotynę dla swoich karboksylaz kosztem tkanek).

Jakich dawek biotyny używa się w suplementacji?

W przeciętnej zdrowej diecie spożywamy około 35–70 μg biotyny na dzień. Niemowlęta z mlekiem mamy dostają ok. 6 μg/dzień.

Jednak niedobory uzupełnia się dawkami wyższymi. Najlepiej przyjmować biotynę z posiłkiem lub tuż przed. Warto też podzielić przyjmowany preparat na kilka mniejszych dawek przyjmowanych w ciągu dnia. Na rynku są dostępne różne preparaty produkowane z myślą o zdrowiu włosów i paznokci w różnych dawkach (od 0,3 do 10 mg), a wśtód nich nasz Collanix.

Jeśli chodzi o stany chorobowe, to ustalono potrzebne dawki:

• leki stosowane w leczeniu przeciwdrgawkowym zmniejszają ilość biotyny w organizmie, więc chorzy powinni stale przyjmować 0,2–0,5 mg na dzień;
• w atopowym zapaleniu skóry postuluje się dawkę 2,5–5 mg na dzień wraz z cynkiem i kwasem gamma-linolenowym;
• w neuropatiach obwodowych u pacjentów z cukrzycą czy hemodializowanych potrzebna dawka to 10–15 mg na dzień;
• w łojotokowym zapaleniu skóry można spróbować dawek 10–20 mg na dzień.

Jak zbadać w laboratorium, czy mamy niedobór biotyny?

Stężenie biotyny w surowicy krwi nie jest wskaźnikiem najpewniejszym, w związku z tym bardziej przydatne jest badanie całodobowego wydalania z moczem samej biotyny oraz jej metabolitów. Przy niedoborze biotyny wzrasta także w moczu ilość kwasu 3-hydroksyizowalerianowego i jest to dobry wskaźnik niedoboru tej witaminy.

Uwaga: Gdy suplementujemy biotynę, to wyniki innych badań wykonanych przez nas w laboratorium mogą być niemiarodajne!

• FT3, FT4, PTH, kortyzol, testosteron, estradiol, witamina D3 mogą być zawyżone.
• TSH, przeciwciała tarczycowe, ACTH, LH, FSH, IGF1, GH, BHCG (pomimo ciąży),insulina, C-peptyd, PRL mogą być zaniżone.

Robiąc powyższe badania, należy odstawić suplementy 2–5 dni wcześniej!

Podsumowanie

Witamina H, czyli biotyna, jest bardzo ważna dla zdrowia organizmu, bo uczestniczy w wielu kluczowych procesach. Warto więc zadbać o jej obecność w naszej codziennej diecie. Podziękują nam za to nie tylko włosy i skóra, ale też całe ciało.